पोखरा। नेपाली राजनीतिको लामो इतिहास बोकेको नेकपा (एमाले) जनआन्दोलन, संविधान निर्माण र राज्य सञ्चालनका प्रमुख भूमिकामा रहँदै आएको दल हो। तर पछिल्ला वर्षहरूमा देखिएका राजनीतिक, सांगठनिक र सामाजिक परिवर्तनका कारण एमालेको परम्परागत मताधार कमजोर बन्दै गएको देखिन्छ। RPMC (Research & Policy Monitoring Center) नामक संस्थाले गरेको अध्ययन अनुसार आगामी निर्वाचनमा एमालेको मत संख्या करिब १५ लाखभन्दा बढी घट्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ।
यसको पहिलो कारण पार्टीभित्रको आन्तरिक गुटबन्दी हो। औपचारिक एकता देखिए पनि निर्णय प्रक्रियामा सामूहिकता कमजोर हुँदै गएको छ। दोस्रो, नेतृत्व अत्यधिक केन्द्रीकृत हुँदा दोस्रो पुस्ताको नेतृत्व अघि बढ्न सकेको छैन। तेस्रो, युवा पुस्ताको आकांक्षा—रोजगारी, उद्यमशीलता र प्रविधि—प्रति पार्टीको दृष्टिकोण आकर्षक बन्न सकेको छैन।
चौथो कारण स्थानीय तहमा देखिएको कमजोर सुशासन हो, जसले मतदातामा निराशा जन्माएको छ। पाँचौँ, समाजवादको नारा र व्यवहारबीचको दूरीले वैचारिक अस्पष्टता बढाएको छ। छैटौँ, स्वतन्त्र उम्मेदवार र नयाँ राजनीतिक दलहरूको उदयले एमालेको परम्परागत मत काटिरहेको छ।
सातौँ, बारम्बारको गठबन्धन राजनीतिले एमालेको सिद्धान्तगत पहिचान कमजोर बनाएको छ। आठौँ, महँगी, कर र जीवनयापन खर्च बढ्दा मध्यम वर्ग असन्तुष्ट देखिएको छ। नवौँ, संगठनात्मक संरचना जड बन्दै जानु र तल्लो तहसम्म सक्रियता घट्नु पनि मत घट्ने कारण हो।
दशौँ, आलोचनालाई सहज रूपमा आत्मसात् गर्न नसक्ने प्रवृत्तिले पार्टीप्रतिको विश्वास घटाएको छ। एघारौँ, डिजिटल राजनीतिको युगमा सामाजिक सञ्जाल र नयाँ सञ्चार माध्यममा प्रभावकारी उपस्थिति नहुनु कमजोरी बनेको छ। बाह्रौँ, आगामी नेपालको स्पष्ट आर्थिक–सामाजिक रोडम्याप प्रस्तुत गर्न नसक्दा मतदातामा विश्वसनीयता घटेको देखिन्छ।
तेह्रौं, एमाले नेतृत्वको सरकारकै बेला जेन-जी विद्रोह हुनु, विद्रोहमाथि दमन हुनु, एमाले सत्ताच्युत हुनु र युवाहरूप्रति असहिष्णु व्यवहार प्रदर्शन हुनु विश्लेषण गरिएको छ।
RPMC को निष्कर्ष अनुसार, यी समस्यालाई समयमै सम्बोधन नगरेमा एमालेको मताधार थप कमजोर हुने खतरा छ। आत्मसमीक्षा, संगठनात्मक सुधार र जनउत्तरदायी राजनीतिक एजेन्डा बिना पुरानो जनविश्वास पुनःस्थापित गर्न कठिन हुने देखिन्छ।
